Η δύναμη των καταναλωτών έναντι της δύναμης των κυβερνήσεων

H ισχύς των ισχυρών κυβερνήσεων είναι μεγάλη διότι μπορούν να νομοθετούν και να εφαρμόζουν νόμους που επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή μας. Όμως, οι κυβερνήσεις δεν είναι ανεξάρτητες διότι δέχονται πιέσεις και στις αποφάσεις τους επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, όπως π.χ. από διεθνείς εταίρους και συμμάχους, από πλούσιους χρηματοδότες των κομμάτων και των βουλευτών, από οργανωμένες ομάδες μικρών και μεγάλων συμφερόντων, από ακτιβιστές διαφόρων επιδιώξεων και αποχρώσεων κ.τ.λ.

Αντίθετα, οι καταναλωτές, δρώντες ως άτομα, είναι ανίσχυροι διότι η συμπεριφορά του μεμονωμένου καταναλωτή δεν έχει ορατή επίδραση στην κοινωνία και στην αγορά. Η αδυναμία του καταναλωτή να επιδράσει οφείλεται στην έλλειψη ισχυρών οργανώσεων των καταναλωτών και στην έλλειψη ακριβούς πληροφόρησης. Η διαφήμιση δεν ενημερώνει τους καταναλωτές, αλλά, αντίθετα, τους παραπληροφορεί και τους χειραγωγεί με δόλιες και ψευδείς εικόνες.

Στα παλαιότερα εγχειρίδια Πολιτικής Οικονομίας η κατανάλωση αναφερόταν ως “βασίλισσα των αγορών”, υπό την έννοια ότι οι επιχειρήσεις και οι παραγωγοί προσφέρουν στην αγορά εκείνα τα προϊόντα τα οποία η κατανάλωση ζητά. Η διαφήμιση έχει, σε μεγάλο βαθμό, καταστήσει την κατανάλωση σκλάβα των επιχειρήσεων διότι ζητά ό,τι αυτές, μέσω της διαφήμισης, επιβάλλουν.

Υπάρχουν, όμως, πολλές περιπτώσεις όπου η κατάσταση αντιστρέφεται, η κυβέρνηση καθίσταται ανίσχυρη και οι καταναλωτές ισχυροί. Υποθέστε ότι μία κυβέρνηση αναγνωρίζει την πιεστική ανάγκη μείωσης της ποσότητας των αερίων θερμοκηπίου που εκπέμπονται καθημερινά στην ατμόσφαιρα, και γνωρίζει ότι η παραγωγή ζωικών προϊόντων έχει σημαντική συμβολή στην αύξηση των αερίων θερμοκηπίου. Αποφασίζει να επιβάλει υψηλή φορολογία στην παραγωγή ζωικών προϊόντων και υψηλούς δασμούς στα εισαγόμενα, με σκοπό να μειώσει τη ζήτηση και κατά συνέπεια την παραγωγή τους. Όταν συμβεί αυτό, τα εξής είναι βέβαιον ότι θα επακολουθήσουν: Οι ομάδες πίεσης των κτηνοτρόφων και εισαγωγέων θα αρχίσουν να πιέζουν και να απειλούν, οι εφημερίδες να φωνάζουν και να διαμαρτύρονται για την αύξηση του κόστους ζωής, και οι κτηνοτρόφοι να κλείνουν τις εθνικές οδούς και η αστυνομία να περιφρουρεί. Το κόστος αυτής της κυβερνητικής απόφασης θα είναι σημαντικό και είναι πιθανόν η κυβέρνηση να ανακαλέσει.

Ας δούμε τώρα την περίπτωση κατά την οποίαν η κυβέρνηση δεν προβαίνει σε τέτοιες ενέργειες, αλλά οι καταναλωτές, ενημερωμένοι από ανθρώπους που είναι vegan ή από συλλόγους καταναλωτών ή από ομάδες ζωοφίλων, αποφασίζουν να μειώσουν την κατανάλωση ζωικών προϊόντων. Στην περίπτωση αυτή, η ζήτηση και κατά συνέπεια η παραγωγή και οι εισαγωγές ζωικών προϊόντων θα μειωθούν, αλλά, ώ του θαύματος, κανείς δεν θα μπορεί να παραπονεθεί και να διαμαρτυρηθεί. Οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς ζωικών προϊόντων μπορούν να αυξήσουν την διαφήμιση τέτοιων προϊόντων ή να ζητήσουν οικονομική ενίσχυση ή απαλλαγή από φόρους, αλλά δεν μπορούν να παραπονεθούν επειδή οι καταναλωτές μείωσαν τη ζήτηση των προϊόντων τους ή να τους αναγκάσουν να αλλάξουν καταναλωτική συμπεριφορά.

Από το υποθετικό αυτό παράδειγμα μπορούν να αντληθούν δύο συμπεράσματα και μία πρόταση. Πρώτον, η κυβέρνηση, λόγω πιθανών εξαρτήσεων, δεν είναι πάντα τόσο ισχυρή όσο νομίζουμε. Δεύτερον, οι καταναλωτές έχουν τεράστια δύναμη στην αγορά αν ξέρουν και θέλουν να την ασκήσουν. Η πρόταση που απορρέει από τα παραπάνω είναι ότι μία αποτελεσματική οργάνωση των καταναλωτών θα είχε πολλά θετικά αποτελέσματα. Μία σοβαρή οργάνωση καταναλωτών θα μπορούσε να είναι μια αντίπαλη δύναμη στην γελοιότητα της διαφήμισης όπως αυτή ασκείται σήμερα.

© Θεόδωρος Π. Λιανός & Vegan Times 19-03-2022