Ανοικτή επιστολή στην αγαπημένη μου φίλη που δεν είναι vegan

Αγαπημένη μου φίλη,

Χάρηκα πολύ που τα καταφέραμε επιτέλους να βρεθούμε για φαγητό εχθές. Είχα την ανάγκη να σου γράψω αυτό το γράμμα με αφορμή το εστιατόριο που καθίσαμε και τις διαφορές μου με τον ιδιοκτήτη του, ο οποίος δεν συμμεριζόταν τις διατροφικές μου επιλογές και έτσι οδηγηθήκαμε σε μία απροσδόκητη συζήτηση.

Άνθρωποι

30/05/2023

Κείμενο από:

Μαίρη Μανωλέλλη

Με εξέπληξε όταν σε ερώτησή μου, γιατί δεν έχει vegan πιάτα το εστιατόριό του, μου απάντησε ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι vegan πελάτες (…). Η αλήθεια είναι ότι σάστισα και προσπάθησα να παραθέσω δεδομένα για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός vegan που κατάλαβα ότι ο συνομιλητής μου δεν γνώριζε. Μου ήταν αδιανόητο που ένας επιχειρηματίας με απέκλειε από πελάτη του, όταν στην πραγματικότητα η δική μου καταναλωτική συμπεριφορά μειώνει έως και “σβήνει” το δικό του αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Την ηθική διάσταση του βιγκανισμού σε σχέση με τα ζώα δεν είχε νόημα να την αναπτύξω καθώς ο συνομιλητής μου κατάλαβα ότι την γνώριζε και την είχε απορρίψει.

Αγαπημένη μου φίλη, σε αυτό το σημείο έχω την ανάγκη να σου μιλήσω για εμένα.

Ο βίγκαν άνθρωπος είναι ένας μικρός επαναστάτης διότι πράττει και σκέφτεται διαφορετικά από τους άλλους. Η μικρή αυτή επανάσταση που συμβαίνει καθημερινά είναι πολύ πυρηνική. Γίνεται σώμα με σώμα μέσα στα σπίτια μας με τους αγαπημένους μας ανθρώπους, γονείς, συντρόφους, φίλους, με τον ευρύτερο κύκλο μας. Επαναλαμβάνεται συνεχώς όσο διευρύνεται ο κύκλος και ανάγκη της είναι να γίνουν αποδεκτές, οι καταναλωτικές μας επιλογές από τους οικείους μας οι οποίες εκφράζουν νέες αξίες, εξω-συστημικές.

Και σε αυτό ακριβώς το σημείο δημιουργείται μία πάλη μεταξύ των ανθρώπων. Οι μεν υπερασπίζονται το σύστημα στο οποίο γεννήθηκαν και συνεχίζουν να λειτουργούν, ενώ οι δε υπερασπίζονται το δικαίωμά τους στην αλλαγή. Η πάλη αυτή, ένα περίεργο πράγμα, ξεκινάει με έναν φυσικό αυτοματισμό. Στο άκουσμα της λέξης vegan βιώνουμε μια αυτόματη αντίδραση ευγενικής απόρριψης από τον συνομιλητή μας, ο οποίος καταθέτει τα επιχειρήματά του και επιπλέον αβίαστα μας δίνει εξηγήσεις για την δική του στάση σε σχέση με τα ζώα και τις μικρές ποσότητες από αυτά που καταναλώνει. Η συζήτηση εξελίσσεται αναλόγως των δυνάμεών μας κάθε φορά.

Οι πιο οικείοι μας εφόσον διαπιστώσουν ότι δεν περνάει το “καπρίτσιο” μας αρχίζουν να ανησυχούν για την υγεία μας και προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρύψουν γάλα, αυγά και κρέας στο φαγητό μας. Από την άλλη εμείς στα πρώτα στάδια του βιγκανισμού διαβάζουμε για τις βιταμίνες και την πρόσληψή τους, μαγειρεύουμε πολύ, κάνουμε εξετάσεις αίματος και ούρων, κάνουμε τραπέζια με νόστιμα φαγητά για να πείσουμε ότι απολαμβάνουμε την ζωή. Μελετώντας πολύ γινόμαστε λίγο διατροφολόγοι, λίγο περιβαλλοντολόγοι και σιγά σιγά παίρνουμε την ζωή μας στα χέρια μας.

Συζητήσεις ανοίγονται για το θέμα του βιγκανισμού με κάθε ευκαιρία, είτε γιατί τις προκαλούμε παραθέτοντας στους οικείους μας νέες πληροφορίες με κίνητρο συνήθως την δικαίωση της επιλογής μας και της αποδοχής τους, είτε γιατί αποτελούμε αξιοπρόσεκτο είδος σε νέες επαφές.

Ο βιγκανισμός δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητος διότι ακουμπάει στις αξίες της κοινωνίας που θεμελιώνουν την αγάπη μας για τα ζώα και την φύση και τις αντιπαραβάλλει με την καταναλωτική μας συμπεριφορά. Αναδεικνύει την αντίφαση μεταξύ θεωρίας και πράξης και τελικώς ενδυναμώνει το αίσθημα της ατομικής ευθύνης και δράσης

Σε αυτή τη διαδικασία της συζήτησης θα με δεις μάχιμη. Με πάθος και επιχειρήματα που “τσιμπάνε” διότι στέκονται απέναντι στο ρεύμα. Σαν τον σολομό στον ποταμό. Κάθε φορά που μπαίνω σε μια τέτοια συζήτηση συμβαίνει μια μικρή “μετατόπιση φορτίου” τόσο στους άλλους ανθρώπους όσο και σε εμένα. Διότι κάθε φορά όχι μόνο μεταδίδω την γνώση και την γνώμη μου, αλλά μαθαίνω κι εγώ κάτι νέο για τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι.

Ο εν λόγω συνομιλητής μου για παράδειγμα, μετά από το πρώτο στάδιο της συζήτησης που προσομοίαζε με μετωπική σύγκρουση, μου εξήγησε ότι ο λόγος που δεν έχει vegan πιάτα στο εστιατόριό του είναι επειδή ο ίδιος δεν τα θεωρεί νόστιμα, και θέλοντας να υπηρετήσει την υψηλή γευσιγνωσία δεν θέλει να σερβίρει κάτι “υποδεέστερο” στους πελάτες του. Του εξήγησα ότι εκείνο που ο ίδιος θεωρεί νόστιμο είναι ακριβώς το αντίθετο για εμένα. Ότι δεν υποφέρω που δεν τρώω κρέας, ψάρι, πουλερικά κ.ά., αλλά αντιθέτως έχω φτάσει σε σημείο να μην μπορώ να τα μυρίζω πλέον. Του εξήγησα ότι εάν κατά λάθος φάω γαλακτοκομικά, το στομάχι μου αντιδρά και νιώθω ότι έχω καταπιεί πέτρες και ότι τα υπέροχα ρεβίθια που τελικά μου σέρβιρε – χωρίς το ψάρι που τα συνόδευε – ήταν από τα ωραιότερα πιάτα που έχω φάει. Σε εκείνο το σημείο της συζήτησης κοιταχτήκαμε στα μάτια και κάτι θετικό συνέβη. Απάλυνε η φωνή μας. Νιώσαμε ότι καταλάβαμε ο ένας τον άλλον. Αυτό το υπέροχο συνέβη εχθές. Μας δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσουμε με αυθεντικό τρόπο και πάθος από τη βάση του το θέμα του βιγκανισμού και θεωρώ ότι δημιουργήθηκε κάτι νέο. Μία νέα σκέψη, μία νέα συμπεριφορά με περισσότερη κατανόηση, ίσως μερικά vegan πιάτα στο μέλλον.

Σε όλη αυτή την διάδραση καθόσουν απέναντί μας και μας αφουγκραζόσουν. Τα επιχειρήματά μου τα γνώριζες αλλά δεν ήξερες πώς θα εξελιχθεί η συζήτηση. Κρατούσες ίσες αποστάσεις καθώς έχεις και με τους δύο μας επαφές και σε ενδιέφερε να μην χαθούν οι ισορροπίες. Καταλαβαίνω πόσο άβολα ένιωσες και ο λόγος που σου γράφω αυτό το γράμμα είναι για να σου εξηγήσω ότι όσο δεν με αποδέχονται οι άνθρωποι αναγκάζομαι να διεκδικώ τον χώρο μου. Και για να το φιλοσοφήσουμε λίγο, δεν αντιπαλεύω τους ανθρώπους, αλλά το σύστημα που μας έχει γεννήσει όλους.

Σε ευχαριστώ που με άκουσες.

Με φιλία,

Μ.

Υστερόγραφο

ΥΓ: Ο βιγκανισμός για τον οποίο κάποιος πρόσφατα μου είπε ότι “ό,τι τελειώνει σε -ισμός με απωθεί, μην το λέτε έτσι”, κάνει καλό στην μικρογραφία της κοινωνίας μας μέσα από αυτές τις μικρές καθημερινές “ζυμώσεις” των σχέσεων. Μας σπρώχνει να γίνουμε ανοικτοί σε νέες αξίες. Μας σπρώχνει να συνδιαλλαχθούμε με το “διαφορετικό” που έρχεται σε αντίθεση με πολλά από αυτά που γνωρίζουμε και μας έχουν διδάξει οι πολυαγαπημένοι μας γονείς, και ταυτόχρονα μας βάζει να συζητάμε οικουμενικές αξίες που τις έχει ανάγκη η ψυχή μας. Έχουμε μείνει πολύ καιρό ξεκρέμαστοι οι άνθρωποι από ιδανικά. Ως δυτικός πολιτισμός έχουμε καταναλώσει τα πάντα, έχουμε απομυζήσει τον πλανήτη μας και βρισκόμαστε στη διαδικασία συνεχούς χώνεψης. Χορτασμένοι λοιπόν με μόνη πυξίδα μας την κατανάλωση, αλλά διψασμένοι για το καλό που νικάει το κακό, για αξίες και ιδανικά, οι vegan συνδράμουν με την ματιά και την ζωή τους στην εξέλιξη του πολιτισμού – τολμάω να πω.