Συναίνεση ειδικών για Διαβήτη τύπου ΙΙ: Η φυτοφαγία με πλήρη τρόφιμα σημαντικό εργαλείο για την υποστροφή της νόσου

Στις 18 Μαΐου 2022 δημοσιεύθηκε δήλωση συναίνεσης ειδικών (Expert Consensus Statement) από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ιατρικής του Τρόπου Ζωής (American College of Lifestyle Medicine), με θέμα την διαχείριση του Διαβήτη τύπου ΙΙ σε ενήλικες με στόχο την υποστροφή της νόσου.

Vegan Διατροφή + Υγεία

21/12/2022

Η Δήλωση έχει την έγκριση της Αμερικανικής Ένωσης Κλινικής Ενδοκρινολογίας (American Association of Clinical Endocrinology), υποστηρίζεται από την Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας των ΗΠΑ (Academy of Nutrition and Dietetics), και η συγγραφή της έχει συν-χορηγηθεί από την Ένωση Ενδοκρινολογίας (Endocrine Society).

Η Δήλωση δημιουργήθηκε σύμφωνα με αυστηρό και καθορισμένο εκ των προτέρων επιστημονικό πρωτόκολλο και χρήση της υφιστάμενης επιστημονικής βιβλιογραφίας. Συμμετέχοντες στην δημιουργία της ήταν 15 επιστήμονες με ειδίκευση στον διαβήτη τύπου 2, με κλινική ή/και ερευνητική εμπειρία. Στους ειδικούς συγκαταλέγονται εκπρόσωποι επτά επιστημονικών/ιατρικών φορέων.

Οι 7 επιστημονικές/ιατρικές οργανώσεις που συμμετείχαν στη Δήλωση

Στη διαδικασία συμμετείχαν επτά επαγγελματικές οργανώσεις ιατρών και επιστημόνων της διατροφής, οι ακόλουθες.

Academy of Nutrition and Dietetics
American Academy of Family Physicians
American Association of Clinical Endocrinology
American College of Cardiology
American College of Lifestyle Medicine
American Heart Association
Endocrine Society

Μερικά στατιστικά στοιχεία για τον Διαβήτη τύπου 2

Ο διαβήτης συγκαταλέγεται στις Μη Μεταδοτικές Ασθένειες (NCDs). Το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 αυξάνεται παγκοσμίως.

Σύμφωνα με στοιχεία της μελέτης Global Burden of Disease Study 2019 που συντονίζεται από το Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME), το 2019 ο διαβήτης τύπου 2 επηρέασε περίπου το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού (440 εκ. ανθρώπους). Τα αντίστοιχα στοιχεία για την Ελλάδα είναι 8,67% (855.000 άνθρωποι). Χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση, ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση, νεφροπάθεια, παθήσεις της καρδιάς και των αγγείων, και άλλες καταστάσεις που μειώνουν την ποιότητα ζωής και αυξάνουν τη θνησιμότητα.

Ο διαβήτης, οι καρδιοπάθειες, ορισμένοι καρκίνοι, η χρόνια νεφροπάθεια, κ.ά., θεωρούνται διατροφογενείς ασθένειες οι οποίες αποκαλούνται επίσης “ασθένειες ευμάρειας”. Σε όλον τον κόσμο παρατηρείται ότι όσο αυξάνονται τα εισοδήματα των ανθρώπων, μειώνεται το ποσοστό θανάτων από μεταδοτικές ασθένειες και ασθένειες “της φτώχειας” (κάτι που είναι επιθυμητό) αλλά ταυτόχρονα αυξάνεται και η αναλογία ανθρώπων που πάσχει από χρόνιες διατροφογενείς ασθένειες (ενώ θεωρητικά θα μπορούσαν να μην υπάρχουν τέτοιοι ασθενείς). Στην Ελλάδα, από το 1990 έως το 2019 οι άνθρωποι που ζουν με διάγνωση διαβήτη 2 υπερδιπλασιάστηκαν από 3.600 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού το 1990 σε 8.300 το 2019. Αυτό αντιστοιχεί σε μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 1,46%, ενώ η παγκόσμια αύξηση ήταν 1,04%.

Το 2019 ο διαβήτης τύπου 2 αφαίρεσε από τους Έλληνες 21.000 έτη υγιούς ζωής λόγω πρόωρων θανάτων (YLLs) και 73.000 έτη υγιούς ζωής λόγω της μείωσης που προκαλεί στην ποιότητα ζωής (YLDs). Το άθροισμα αυτών των δύο απωλειών αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 0,82% το διάστημα 1990-2019.

Το πρόβλημα του διαβήτη τύπου 2 είναι παγκόσμιο και αυξανόμενο.

Το ετήσιο ποσοστό αύξησης των ανθρώπων που ζουν με διαβήτη σε διάφορες χώρες φαίνεται στον Πίνακα 1. Η μοναδική χώρα στον κόσμο που έχει παρουσιάσει μείωση είναι η Αιθιοπία με μέση ετήσια μείωση 0,07%. Η μεγαλύτερη αύξηση παρουσιάστηκε στη Γροιλανδία.

Πίνακας 1. Μέση ετήσια μεταβολή του αριθμού των ανθρώπων που ζουν με διαβήτη 2 (prevalence – επιπολασμός ανά 100.000 πληθυσμού) 1990-2019. Ταξινόμηση κατά αύξουσα σειρά.

Χώρα ή ομάδα χωρών	Μέση ετήσια μεταβολή (%) στον επιπολασμό* (ανά 100.000 άτομα)
Νιγηρία	0,15
Χώρες χαμηλού εισοδήματος	0,52
Νορβηγία	0,54
Κύπρος	0,57
Σουηδία	0,72
Ισπανία	0,77
Ιαπωνία	0,79
Ιταλία	0,92
Βουλγαρία	0,93
ΗΠΑ	1,02
Ευρωπαϊκή Ένωση	1,03
Κόσμος	1,04
Χώρες υψηλού εισοδήματος	1,05
Γκάνα	1,16
Κίνα	1,16
Ρουμανία	1,17
Χώρες μέσου-υψηλού εισοδήματος	1,19
Μάλτα	1,25
Χώρες μέσου-χαμηλού εισοδήματος	1,26
Αυστραλία	1,36
Ηνωμένο Βασίλειο	1,38
Ελλάδα	1,46
Λιβύη	2,43
Ινδία	2,55
Ιρλανδία	2,68
Καμπότζη	2,73
Ουρουγουάη	2,82
Λουξεμβούργο	2,84
Μπαχρέιν	2,98
Γροιλανδία	3,96

Πηγή στοιχείων: Institute for Health Metrics and Evaluation, 2019 Global Burden of Disease Study. Ταξινόμηση εισοδηματικού επιπέδου χωρών κατά την Διεθνή Τράπεζα.

Καθώς ο διαβήτης είναι χρόνια ασθένεια, η αύξηση των ανθρώπων που ζουν με διαβήτη αυξάνει το κόστος διαβίωσης των ανθρώπων αλλά και επιβαρύνει το δημόσιο σύστημα υγείας. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, το ετήσιο κόστος της διαχείρισης του διαβήτη αποτελεί περίπου το 7% του συνολικού (ιδιωτικού και δημόσιου) κόστους υγείας.

Σε τί συμφωνούν οι ειδικοί για τον διαβήτη τύπου 2;

Η επιτροπή των ειδικών συμφωνεί ότι ο βέλτιστος στόχος είναι η υποστροφή (δηλ. η εξαφάνιση των συμπτωμάτων και σημείων της ασθένειας). Η επιτροπή επίσης συμφωνεί ότι η υποστροφή είναι ρεαλιστικός στόχος για αρκετούς ενήλικες ασθενείς (όχι όμως για όλους). Η επιτροπή των ειδικών επίσης υποστηρίζει ότι η πρόληψη των μακροχρόνιων επιπλοκών στο αγγειακό σύστημα που οφείλονται στον διαβήτη είναι αντίστοιχης σοβαρότητας, ακόμα και αν δεν υπάρξει υποστροφή του διαβήτη. Τέλος, το αποτέλεσμα της θεραπευτικής παρέμβασης μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής μπορεί να είναι η εξάλειψη της φαρμακευτικής αγωγής και γι’ αυτό μέρος της παρέμβασης είναι η εκπαίδευση των ασθενών στο να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα και τις τιμές αυτό-μετρήσεων που υποδεικνύουν την ανάγκη για μείωση της φαρμακευτικής αγωγής.

Μια φυτοφαγική διατροφή με πλήρη τρόφιμα είναι πιο αποτελεσματική από την συμβατική αμερικανική διατροφή στο να προκαλέσει υποστροφή του διαβήτη τύπου 2.

Παραθέτουμε αυτολεξεί ορισμένες από τις δηλώσεις που είχαν την συναίνεση των ειδικών:

Η υποστροφή (remission) είναι το βέλτιστο αποτέλεσμα για ενήλικες ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.
Η υποστροφή της νόσου απαιτεί την επίτευξη, για ένα ορισμένο ελάχιστο χρονικό διάστημα, κανονικών μετρήσεων γλυκόζης, οι οποίες ορίζονται ως κανονικές τιμές HbA1cb και κανονικές τιμές γλυκόζης αίματος νηστείας χωρίς χειρουργείο, συσκευές, ή φαρμακευτική θεραπεία που χορηγήθηκαν με συγκεκριμένο στόχο τη μείωση της γλυκόζης αίματος.
Η υποστροφή της νόσου απαιτεί HbA1c < 6,5.
Η πρόληψη των μακροχρόνιων γνωστών επιπλοκών στα αγγεία οι οποίες σχετίζονται με τον διαβήτη είναι ίσης σημασίας με την διαχείριση του διαβήτη, ακόμα και αν δεν επιτευχθεί υποστροφή.
Μια φυτοφαγική διατροφή με πλήρη τρόφιμα είναι πιο αποτελεσματική από την συμβατική αμερικανική διατροφή στο να προκαλέσει υποστροφή του διαβήτη τύπου 2.
Μια φυτοφαγική διατροφή με πλήρη τρόφιμα μπορεί συχνά να συντηρήσει την υποστροφή του διαβήτη τύπου 2.
Ως φυτοφαγική διατροφή με πλήρη τρόφιμα ορίζεται η διατροφή που απαρτίζεται κυρίως από ανεπεξέργαστα δημητριακά, λαχανικά, όσπρια, φρούτα, ξηρούς καρπούς και σπόρους ενώ αποφεύγονται ή ελαχιστοποιούνται τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης και τα επεξεργασμένα τρόφιμα, περιλαμβανομένων πρόσθετων λιπών και ελαίων.
Η διατροφή ως παρέμβαση πρώτης γραμμής για τον διαβήτη τύπου 2 είναι πολύ πιο αποτελεσματική για την υποστροφή της νόσου όταν δίδεται έμφαση στα πλήρη, φυτικά τρόφιμα.
Η ένταση και ο ρυθμός της μείωσης των φαρμάκων του ασθενούς εξαρτάται από την ένταση των παρεμβάσεων στον τρόπο ζωής που θα υιοθετηθούν για να επιτευχθεί υποστροφή του διαβήτη τύπου 2.
Μια διατροφή με πολύ μικρή πρόσληψη υδατανθράκων μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες και καρδιοαγγειακό κίνδυνο, τα οποία καθιστούν αυτήν την διατροφή μη-προτεινόμενη για μακροχρόνια υποστροφή του διαβήτη τύπου 2.
Ένα πρόγραμμα για τη σταδιακή μείωση της φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτόκολλα για (α) τον εντοπισμό των φαρμάκων που μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά την επιτυχία της παρέμβασης στον τρόπο ζωής, και (β) την εκπαίδευση των ασθενών ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να αναφέρουν συμπτώματα ή τιμές αυτό-μετρήσεων που δείχνουν την ανάγκη για μείωση της φαρμακευτικής αγωγής.

Τί είναι η Ιατρική του Τρόπου Ζωής;

Η Ιατρική του Τρόπου Ζωής αποτελεί τη βάση της συμβατικής ιατρικής, που (πρέπει να) χρησιμοποιείται πριν χρησιμοποιηθεί φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργείο. Οι επίσημες οδηγίες για την κλινική πράξη σε σχέση με τις κύριες χρόνιες ασθένειες αναφέρουν συστηματικά ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν την πρώτη γραμμή δράσης για θεραπεία, πριν προχωρήσει κανείς στην συνταγογράφηση φαρμάκων.

Μεγάλο ποσοστό της δαπάνης (ιδιωτικής και κρατικής) για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αφορά την διαχείριση ασθενειών που προέρχονται από ανθυγιεινές επιλογές στον τρόπο ζωής. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι ασθένειες που συσχετίζονται με επιλογές τρόπου ζωής αποτελούν το 80% της συνολικής δαπάνης. Παράγοντες κινδύνου και ασθένειες όπως η υπέρταση, η παχυσαρκία, οι νόσοι καρδιάς και αγγείων, ο διαβήτης τύπου 2, και πολλές μορφές καρκίνου, είναι πολύ συνηθισμένες και πολύ δαπανηρές – όμως μπορούν επίσης να προληφθούν, δηλ. να μην εμφανιστούν. Η ιατρική του τρόπου ζωής εστιάζει στις συνθήκες που δημιουργούν αυτές τις ασθένειες

διατροφή
άσκηση
στρες
ύπνος
κατάχρηση ουσιών
σχέσεις

και έτσι, εξαλείφοντας τις γενεσιουργές αιτίες των χρόνιων μη μεταδοτικών ασθενειών, μπορεί να τις αποτρέψει, να τις θεραπεύσει, και ακόμα και να τις αντιστρέψει χωρίς να καταφύγει σε φαρμακευτικές ή χειρουργικές παρεμβάσεις.

Τα παραπάνω είναι εξαιρετικά νέα για τη διατροφή που σέβεται τα ζώα και προστατεύει τον πλανήτη.

*Επιπολασμός είναι ο συνολικός αριθμός περιπτώσεων μιας ιατρικής κατάστασης σε μια συγκεκριμένη περιοχή κατά τη διάρκεια μιας δεδομένης χρονικής περιόδου.