Μικρές αλλαγές με μεγάλη σημασία

Zητήσαμε από τη Vegan Mama να μας δώσει μερικές πρακτικές ιδέες για να κάνουμε αλλαγές που να έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον αλλά και για να αποτελέσουν έναυσμα για περισσότερες συνειδητές αλλαγές. Μας προσφέρει μια σειρά από πρωτότυπες ιδέες για να βελτιώσουμε τον αντίκτυπό μας στο περιβάλλον.

Vegan Life

17/07/2023

Κείμενο από:

Vegan Mama

Όταν μπεις στη διαδικασία να φροντίσεις το περιβάλλον, υπάρχουν πολλά που μπορείς να κάνεις. Κάποια από αυτά γίνονται σε μία μέρα (το να φας φυτοφαγικά σήμερα), κάποια θέλουν οργάνωση και προγραμματισμό (π.χ. η αντικατάσταση του αυτοκινήτου με ποδήλατο), κάποιες κοστίζουν πολύ (π.χ. η μόνωση ενός σπιτιού), κάποιες καθόλου (η επανάχρηση ρούχων). Ας δούμε μερικά ακόμα βήματα που θα μας βοηθήσουν να ανακουφίσουμε το περιβάλλον.

Λέμε “Όχι” στο πλαστικό σε εφήμερα σχολικά είδη: τετράδια, σχολικά βιβλία, μολύβια, στυλό

Χρωματιστά πλαστικά στυλό.

Πηγή εικόνας: Alek Arekuzendo | Unsplash.

Tα τετράδια και τα σχολικά βιβλία έχουν μικρή διάρκεια χρήσιμης ζωής. Δεν υπάρχει πρακτικός λόγος να αγοράζουμε τετράδια με πλαστικοποιημένο εξώφυλλο ή να ντύνουμε με πλαστικό κάλυμμα τα σχολικά βιβλία. Ούτε υπάρχει λόγος να χρησιμοποιούμε μηχανικά μολύβια (οι μύτες πωλούνται σε πλαστική θήκη) αντί για ξύλινα ή να χρησιμοποιούμε στυλό που δεν δέχονται ανταλλακτικά.

Το επόμενο δώρο που θα ζητήσουμε από τον Άη Βασίλη, ας είναι ένα στυλό που παίρνει ανταλλακτικά.

Επίσης, οι σχολικές τσάντες είναι άλλο ένα θέμα στο οποίο οι αποφάσεις μας μπορούν να κάνουν διαφορά. Αν έχουμε τη δυνατότητα, προτιμούμε υφασμάτινες σχολικές τσάντες χωρίς πλαστικά μέρη, χωρίς πλαστικοποιημένα υφάσματα, χωρίς ροδάκια. Οι εντελώς υφασμάτινες σχολικές τσάντες μπορούν να πλυθούν στο πλυντήριο και να διατηρηθούν καθαρές σε καλή κατάσταση για περισσότερο καιρό, σε αντίθεση με τις τσάντες με ροδάκια που δεν μπορούν να πλυθούν.

Τέλος, αρκετοί υπογραμμιστές κειμένου (highlighters) όπως και οι μαρκαδόροι ασπροπίνακα μπορούν να ξαναγεμίσουν. Αυτοί που ξαναγεμίζουν γράφουν πάνω “Refillable”. Αν έχουμε ήδη επαναγεμιζόμενους υπογραμμιστές και μαρκαδόρους ασπροπίνακα, τότε, αντί να πετάξουμε στα σκουπίδια αυτούς που ήδη έχουμε, μπορούμε να αγοράσουμε ανταλλακτικό μελάνι. Και αν πρέπει να αγοράσουμε για πρώτη φορά τέτοια είδη, μπορούμε να αγοράζουμε πάντοτε επαναγεμιζόμενα και να αγοράζουμε ταυτόχρονα και τα ανταλλακτικά μελάνια τους.

Σημείωση Vegan Times: Αν ανήκετε σε κάποιον σύλλογο γονέων ή σε σύλλογο διδασκόντων υπογράψτε την καμπάνια που έχει ξεκινήσει η Vegan Times. Ο στόχος είναι να μπει στις οδηγίες του Υπουργείου και των σχολείων η φράση “προτιμήστε τετράδια με χάρτινο μη πλαστικοποιημένο εξώφυλλο και αποφύγετε το ντύσιμο των σχολικών βιβλίων με πλαστικό”.

Δίνουμε ζωή σε μία χαμένη χύτρα ταχύτητος

Χύτρα ταχύτητας Πηγή εικόνας: AnnRve | Pixabay.

Σχεδόν κάθε οικογένεια έχει μία χύτρα ταχύτητος ή γνωρίζει κάποιον που δεν χρησιμοποιεί τη δική του. Βρείτε μία χαμένη χύτρα λοιπόν και χρησιμοποιήστε την με κάθε ευκαιρία για να εξοικονομήσετε χρόνο και ενέργεια.

Πώς δουλεύει η χύτρα ταχύτητας;

Βάζουμε όλα τα υλικά μας στη χύτρα. Φροντίζουμε ώστε να υπάρχει αρκετό νερό – έχουμε όμως στον νου μας ότι δεν θα έχουμε απώλειες νερού λόγω εξάτμισης. Άρα χρειάζεται να βάλουμε όσο νερό θα απορροφηθεί από τα υλικά, συν όσο θα θέλαμε να δούμε στο τελικό μας φαγητό. Ασφαλίζουμε το καπάκι, και ανοίγουμε την εστία στη μέγιστη ένταση. Όταν δούμε την 1η ένδειξη (αυτήν που συνήθως προτείνεται για λαχανικά) στο καπάκι της χύτρας, κάτι που συνήθως συμβαίνει σε 10-15’, μειώνουμε την θερμοκρασία στο μισό ή λιγότερο (π.χ. 4/9) και αρχίζουμε να μετράμε χρόνο μαγειρέματος υπό πίεση (βλ. Πίνακα 1). Στο τέλος του χρόνου, σβήνουμε την εστία. Σε αυτό το σημείο, είτε κρυώνουμε τη χύτρα κάτω από κρύο νερό είτε (κάτι που απαιτεί λιγότερους πόρους) χρησιμοποιούμε τον "φυσικό" τρόπο αποσυμπίεσης: αφήνουμε τη χύτρα στην εστία μέχρι να εξαφανιστεί η ένδειξη πίεσης. Ανοίγουμε και απολαμβάνουμε.

Για να σας βοηθήσουμε, έχουμε ετοιμάσει έναν πίνακα με τους χρόνους μαγειρέματος και το απαιτούμενο νερό για ορισμένες βασικές vegan συνταγές πού θα βρείτε πολύ χρήσιμο. Οι χρόνοι έχουν υπολογιστεί για τη "φυσική" μέθοδο μείωσης της πίεσης (δηλ. πάνω στο σβηστό μάτι).

Φυσικά, ο χρόνος μαγειρέματος μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το πόσο φρέσκο είναι κάθε όσπριο. Επίσης, το πόσο νερό χρειάζεται μια σούπα είναι θέμα προσωπικής προτίμησης. Ο πίνακας αποτελεί μια καλή βάση για να ξεκινήσετε. Στην πορεία θα προσαρμόσετε το νερό ανάλογα με τις δικές σας προτιμήσεις.

Πίνακας 1. Χρόνοι μαγειρέματος μερικών παραδοσιακών φαγητών με όσπρια στη χύτρα ταχύτητος, για τον "φυσικό" τρόπο αποσυμπίεσης.

Φαγητό	Χρόνος μαγειρέματος όταν πιάσει την πίεση	Πόσο νερό βάζω;
Ρεβίθια σκέτα νερόβραστα για σαλάτες, φρικασέ, και καγιανά	Με μουλιασμένα: 30' Με αμούλιαστια: 60'-80'	Καλύπτω υλικά συν 3-4 δάχτυλα
Φρικασέ με μαγειρεμένα ρεβίθια	5'-6'	Προσθέτω νερό έως τα 2/3 του όγκου των πράσινων λαχανικών (ή έως το ½ του ύψους της χύτρας)
Ρεβιθόσουπα με καρότο και πιπεριά (με 500 γρ. ωμά ρεβίθια)	Με μουλιασμένα: 30' Με αμούλιαστα: 60'-80'	Συνολικά 3,5 κούπες νερό για μουλιασμένα, 8 για αμούλιαστα
Φακές σούπα	Με μουλιασμένες: 10' Με αμούλιαστες 22-25’	Μουλιασμένες: 3-3,5 κούπες νερό ανά 1 φακής Αμούλιαστες: 4-4,5 κούπες
Φασολάδα	Με μουλιασμένα: 5' Με αμούλιαστα: 35'	Μουλιασμένα: 3-3,5 κούπες νερό ανά 1 φασολιών Αμούλιαστα: 4-4,5 κούπες
Φάβα χυλωμένη	20'	3,5 κούπες νερό ανά 1 κούπα φαβας
Φάβα σούπα	20'	4 κούπες νερό ανά 1 κούπα φάβας
Μπάμιες γιαχνί	5'	Να υπάρχει 1 δάχτυλο υγρό στον πάτο
Μπιζελόσουπα με κίτρινα/πράσινα μπιζέλια, πατάτες, καρότα	7'	3 κούπες νερό ανά 1 κούπα μπιζελιών για πολύ πηχτή σούπα, 3,5 για πιο υγρή
Κιμάς από ροζ φακές	7'	4 κούπες (μαζί με ντομάτες στο μπλέντερ ή πασσάτα)
Σπανακόρυζο με καστανό ρύζι	7'	2 κούπες ανά κούπα ρυζιού και λίγο ακόμα
Πρασόρυζο με καστανό ρύζι (ή κριθάρι)	7' (9')	2,5 κούπες ανά κούπα ρυζιού/κριθαριού (στο υγρό μετρά και η ντομάτα χοντροκομμένη στο μπλέντερ)
Λαχανόρυζο με καστανό ρύζι ή κριθάρι	10'	2,5 κούπες ανά κούπα ρυζιού/κριθαριού (στο υγρό μετρά και η ντομάτα χοντροκομμένη στο μπλέντερ)
Χορτόσουπα (με πατάτες, καρότα, κ.λπ. κομμένα σε κομμάτια)	7'	Καλύπτουμε ελαφρώς με νερό τα κομμένα λαχανικά. Αν η σούπα βγει πολύ υγρή, κρατάμε μέρος του ζωμού για άλλα φαγητά.
Αρακάς με ντομάτα/λεμονάτος/με αγκινάρες	10'	Να υπάρχει 1 δάχτυλο υγρό στον πάτο
Φασολάκια με πατάτες	20’	Να υπάρχει 1 δάχτυλο υγρό στον πάτο
Πατάτες γιαχνί με ροζ φακές	10’	Να υπάρχει 1 δάχτυλο υγρό στον πάτο

Μαγειρεύουμε έξυπνα

Άνδρας και γυναίκα μαγειρεύουν σε κουζίνα. Πηγή εικόνας: Becca Tapert | Unsplash.

Όποτε μπορούμε, μουλιάζουμε τα όσπρια σε κρύο νερό για 8-10 ώρες πριν τα μαγειρέψουμε. Προσοχή! Δεν μουλιάζουμε τα όσπρια για να γίνουν πιο υγιεινά (είναι εξίσου υγιεινά και ωμά και μουλιασμένα), αλλά για να μειώσουμε τον χρόνο βρασμού.

Να μερικά ακόμα tips για έξυπνο μαγείρεμα.

Όταν μαγειρεύουμε σε κατσαρόλα ή ζεσταίνουμε νερό για μακαρόνια κρατάμε το καπάκι κλειστό.
Όταν μαγειρεύουμε όσπρια σε κατσαρόλα ρυθμίζουμε τη θερμοκρασία ώστε να έχουμε κανονικό βρασμό, όχι να σιγοβράζουν.
Όταν μαγειρεύουμε μακαρόνια μπορούμε να μαγειρέψουμε ταυτόχρονα και μερικά σαλατικά (χωρίς να τα κόψουμε ώστε να είναι εύκολο να τα διαχωρίσουμε μετά): μπρόκολα, κουνουπίδια, σέσκουλα, κολοκυθάκια, καρότα. Μετά το σούρωμα των μακαρονιών, απομονώνουμε τα λαχανικά και τα τεμαχίζουμε όπως επιθυμούμε.
Αν πρόκειται να αγοράσουμε νέες εστίες προτιμούμε τις επαγωγικές αντί για ηλεκτρικές, αερίου, ή κεραμικές.
Προτιμούμε φαρδιές κατσαρόλες αντί για στενές.
Φροντίζουμε πάντα ο πάτος της κατσαρόλας να είναι ίσος ή μεγαλύτερος από την εστία.
Αν θέλουμε να ζεστάνουμε νερό, προτιμούμε τον βραστήρα αντί για την εστία (εκτός αν έχουμε επαγωγική εστία).
Μαγειρεύουμε διπλάσια ποσότητα φαγητού από όση χρειαζόμαστε και καταψύχουμε.

Αντικαθιστούμε τα απορρυπαντικά μας με 100% βιοδιασπώμενα (και βίγκαν, φυσικά)

Απλβμένα ρούχα σε σκοινί απλώματος. Πηγή εικόνας: Ricardo Gomez Angel | Unsplash.

Μπορεί τα απορρυπαντικά να υπόσχονται ότι περιποιούνται τα ρούχα μας, όμως δεν περιποιούνται όλα ταυτόχρονα και το περιβάλλον. Τα περισσότερα απορρυπαντικά της αγοράς δεν είναι 100% βιοδιασπώμενα. Επίσης, πολλά περιέχουν συστατικά που μπορεί να είναι 100% βιοδιασπώμενα αλλά προκαλούν καρκίνο, μεταλλάξεις, ή προβλήματα στο αναπαραγωγικό σύστημα του ανθρώπου και των ζώων, και είναι τοξικά για το περιβάλλον και την θαλάσσια ζωή.

Ευτυχώς (για τα ζώα και τους ανθρώπους), τα βίγκαν προϊόντα είναι συνήθως τα αγνότερα για το περιβάλλον.

Ανακαλύψτε όλα τα βίγκαν απορρυπαντικά της αγοράς.

Τα αγνά απορρυπαντικά δεν περιέχουν χρωστικές ύλες, οπτικούς λευκαντές (optical brighteners), ουσίες που οταν διασπώνται εκλύουν φορμαλδεΰδη, φθαλικές ενώσεις, αμμωνία, χλώριο (χλωρίνη), παραβένες, και φωσφορικά άλατα (phosphates). Τα αγνά απορρυπαντικά δεν έχουν τις επισημάνσεις, προειδοποιήσεις και ενδείξεις για προφύλαξη που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα απορρυπαντικά.

Αν χρησιμοποιούμε ένα απορρυπαντικό και θέλουμε να πάρουμε πληροφορίες για τα παραπάνω, ζητούμε γραπτώς από την εταιρεία το Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας Προϊόντος (Material Safety Data Sheet) του προϊόντος που μας ενδιαφέρει. Θα εκπλαγείτε με αυτά που θα διαβάσετε. Για παράδειγμα, κάποια απορρυπαντικά φέρουν την επισήμανση “Το προϊόν να μην χύνεται στους υπονόμους, σε επίγεια ή υπόγεια ύδατα” – και μάλιστα η παραπάνω επισήμανση υπάρχει σε Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας που αφορά σε απορρυπαντικό πιάτων!

Επίσης, μία πολύ καλή λύση – οικονομική και οικολογική – για το πλύσιμο των ρούχων, των πιάτων, και την καθαριότητα του σπιτιού είναι οι καρποί πλυσίματος. Η γενική ιδέα είναι ότι φτιάχνουμε αφέψημα με αυτούς (όπως θα φτιάχναμε ένα κανονικό τσάι ή χαμομήλι) και χρησιμοποιούμε το τσάι ως απορρυπαντικό. Φτιάχνουμε το αφέψημα με ζεστό νερό αν βιαζόμαστε ή με κρύο νερό αφήνοντας τους καρπούς μέσα σε νερό 8-10 ώρες. Στην ιστοσελίδα μου θα βρείτε την συνταγή για “σαπουνόγαλο”, που γίνεται στο μπλέντερ και το χρησιμοποιούσαμε για να πλύνουμε τις υφασμάτινες πάνες μας και τα βρεφικά ρούχα, αλλά και πετσέτες και σεντόνια (ό,τι ακουμπούσε στα μωρά). Αξίζει να αναφέρω ότι δεν έχουμε αγοράσει ποτέ κρέμα για σύγκαμα ή έκζεμα για μωρά ή άλλο προϊόν βρεφικής περιποίησης – μπορεί εν μέρει αυτό να οφείλεται στη χρήση καρπών πλυσίματος (ή/και στη χρήση υφασμάτινων πανών, ή/και στο ότι αφήναμε τα μωρά να στεγνώσουν πλήρως στον αέρα μετά την αλλαγή πάνας). Όπως και να έχει, πιστεύω ότι αξίζει να τους δοκιμάσει κανείς για όλα τα ρούχα!

Αντικαθιστούμε τα πλαστικά σφουγγάρια της κουζίνας με λούφα, σφουγγάρια από κυτταρίνη (σελλουλόζη) ή άλλα κομποστοποιήσιμα υλικά

Σφουγγάρια και σύρμα καθαρίσματος. Πηγή εικόνας: Volodymyr Hryshchenko | Unsplash.

Τα συνηθισμένα σφουγγάρια (βλ. φωτό) που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα, για το μπάνιο, αλλά και για την καθαριότητα του σπιτιού είναι φτιαγμένα από πλαστικό (πολυουρεθάνη ή πολυέστερ, και τα δύο παράγωγα του πετρελαίου). Καθώς δεν αποτελούν συσκευασίες, δεν γίνονται δεκτά στους μπλε κάδους και έτσι το υλικό τους δεν μπορεί να ξαναμπεί στην παραγωγή νέων σφουγγαριών ή άλλων προϊόντων.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 4,1 εκατομμύρια νοικοκυριά που το καθένα χρειάζεται τουλάχιστον 2 σφουγγάρια (ένα για την κουζίνα, ένα για το μπάνιο). Σε κάποια νοικοκυριά τα σφουγγάρια κουζίνας αντικαθίστανται κάθε μήνα ή και συχνότερα ενώ των μπάνιων κάθε 2-3 μήνες. Άρα κάθε νοικοκυριό μπορεί να “παράγει” 14 σφουγγάρια-σκουπίδια ανά έτος – που σημαίνει ότι τα 4 εκ. ελληνικά νοικοκυριά παράγουν 50 εκατομμύρια πλαστικά σφουγγάρια ανά έτος. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε τα πλαστικά σφουγγάρια που χρησιμοποιούν καταστήματα, επιχειρήσεις, χώροι γραφείων, ξενοδοχεία (συνολικά πάνω από 800.000) αλλά και μη ξενοδοχειακά τουριστικά καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης που όλα τους αγοράζουν δεκάδες σφουγγάρια ετησίως. Με χονδρικούς υπολογισμούς, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι κάθε χρόνο πετιούνται στην Ελλάδα πάνω από 100.000.000 πλαστικά σφουγγάρια. Κάθε σφουγγάρι από όσα πετιούνται κάθε χρόνο στην Ελλάδα παραμένει στο περιβάλλον, όπως όλα τα πλαστικά, για πάνω από 300 χρόνια.

Κάτι πρέπει να κάνουμε γι’ αυτό, όχι;

Τί μπορούμε να χρησιμοποιούμε λοιπόν αντί για πλαστικά σφουγγάρια;

Κομμάτια από φυσική λούφα. Η λούφα είναι μια κολοκύθα που μπορούμε να φυτέψουμε στον κήπο μας και έτσι να έχουμε τη δική μας παραγωγή σφουγγαριών. Αναζητούμε σπόρους από όσους ήδη καλλιεργούν ή αγοράζουμε από το διαδίκτυο. Η λούφα (αν και πιο μαλακή) μπορεί να αντικαταστήσει και το σύρμα ή το σκληρό σφουγγάρι στο τρίψιμο δύσκολων βρωμιών.
Σφουγγάρια από 100% κυτταρίνη (σελλουλόζη). Η κυτταρίνη παράγεται συνήθως από βαμβάκι, ξύλο, ή κάνναβη.
Κομμάτια από παλιές χοντρές βαμβακερές πετσέτες. Για κάποιες χρήσεις (π.χ. τρίψιμο επιφανειών) αποτελούν μια πολύ καλή λύση. Αν χρειαζόμαστε τον όγκο που δίνει ένα πλαστικό σφουγγάρι, μπορούμε να φτιάξουμε μία θήκη από παλιά χοντρή πετσέτα στις διαστάσεις του πλαστικού σφουγγαριού, στην οποία θα τοποθετήσουμε το πλαστικό μας σφουγγάρι – και έτσι να αυξήσουμε την διάρκεια ζωής του πλαστικού σφουγγαριού.

Φυσικό Plant-based σφουγγάρι Φυσικά, plant-based σφουγγάρια. Πηγή εικόνας: © eplanita.

Χρειάζεται προσοχή να μην αγοράσουμε σφουγγάρια που αποτελούνται από μείγματα συνθετικών και φυσικών υλικών, γιατί τα μείγματα πλαστικών και φυσικών υλικών δεν είναι βιοδιασπώμενα. Πολλά σφουγγάρια δύο όψεων περιέχουν κυτταρίνη, σιζάλ, αλλά και πλαστικό (συνήθως PET). Προκειμένου να αγοράσουμε σφουγγάρι δύο όψεων που μην περιέχει πλαστικό, αναζητούμε “plastic free” και “100% compostable”.

Και όχι, δεν αγοράζουμε “φυσικά” σφουγγάρια γιατί αυτά δεν είναι βίγκαν. Τα φυσικά σφουγγάρια είναι ζώα. Μπορεί να μην μιλούν ή να μην σκέφτονται όπως εμείς οι άνθρωποι, αλλά είναι ζώα. Και οι βίγκαν προσπαθούν να ζουν χωρίς να βλάπτουν σκόπιμα άλλα ζώα, αν μπορούν να το αποφύγουν.

Αγοράζουμε στρώματα από 100% φυσικό λάτεξ

Ξύλινο κρεβάτι με στρώμα και μαξιλάρια. Πηγή εικόνας: Deconovo | Unsplash.

Τα περισσότερα στρώματα (περιλαμβανομένου του καλύμματός τους) δεν είναι φτιαγμένα από φυσικά υλικά αλλά είναι φτιαγμένα από μείγματα υλικών:

μέταλλα
υφάσματα που περιέχουν και φυσικές και τεχνητές ίνες
παράγωγα πετρελαίου, όπως το αφρολέξ (αφρός πολυουρεθάνης) και το memory foam
υλικά που προέρχονται από την κτηνοτροφία (μαλλί και τρίχες από διάφορα ζώα)

Επίσης, πολλά στρώματα (ειδικά αυτά για ξενοδοχειακή χρήση) περιέχουν χημικές ουσίες για να αποκτήσουν επιθυμητές ιδιότητες (επιβραδυντικά καύσης, αντιμυκητιασικές ουσίες, κ.λπ.).

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει οργανωμένο ρεύμα ανακύκλωσης των υλικών των στρωμάτων ύπνου στην Ελλάδα, κάτι που σημαίνει ότι είναι στο χέρι μόνο των καταναλωτών να βρουν την βέλτιστη λύση. Δύο Δήμοι στην Ελλάδα (Γλυφάδας και Σίφνου) φαίνεται να έχουν ξεκινήσει κάποιο σχετικό πρόγραμμα, αλλά δεν βρίσκω πληροφορίες για το αν ανακτώνται τα υλικά, τί και πόσα υλικά έχουν ανακτηθεί και πώς χρησιμοποιήθηκαν, ή αν τα στρώματα καίγονται για παραγωγή ενέργειας. Φαίνεται ότι βρισκόμαστε ακόμα σε σημείο 0 σε αυτό το θέμα.

Πάμε λοιπόν! Ποια είναι η βέλτιστη λύση;

Για εσωτερικό στρωμάτων χρησιμοποιούνται πολλών ειδών υλικά: μέταλλα, υφάσματα (από φυσικές ή τεχνητές ίνες ή συνδυασμό τους), αφροί πολυουρεθάνης (αφρολέξ), λάτεξ (συνθετικό, φυσικό, ή μείγμα). Σε στρώματα θα βρούμε και ζωικά προϊόντα όπως τρίχες από άλογα, μαλλί, και μετάξι.

Το μόνο υλικό για εσωτερικό στρώματος που φαίνεται να είναι κομποστοποιήσιμο είναι το φυσικό λάτεξ, το οποίο έχει και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από τα άλλα υλικά στρωμάτων.

Προσοχή: Υπάρχει φυσικό και τεχνητό λάτεξ. Κομποστοποιήσιμο είναι το 100% φυσικό λάτεξ (100% natural latex) αλλά όχι τα στρώματα που αποτελούνται από μείγμα φυσικού και τεχνητού λάτεξ.

Στην αγορά πωλούνται πολλά στρώματα που περιέχουν μείγματα από φυσικό λάτεξ και συνθετικό λάτεξ (π.χ. 80% τεχνητό λάτεξ και 20% φυσικό). Τα μείγματα αυτά δεν είναι κομποστοποιήσιμα. Έτσι, πριν αγοράσουμε ρωτάμε γραπτώς την εταιρεία για την σύνθεση του στρώματος για να μας διευκρινιστεί αν το λάτεξ που υπάρχει στο στρώμα είναι 100% φυσικό λάτεξ χωρίς να υπάρχει συνθετικό. Ρωτάμε γραπτώς την εταιρεία, επειδή οι πωλητές πολλές φορές δεν γνωρίζουν όλα τα υλικά που περιέχονται σε ένα στρώμα, και έτσι μπορεί να μην πάρουμε σωστή πληροφόρηση. Επίσης, τα έντυπα που υπάρχουν στα καταστήματα καθώς και οι ιστοσελίδες δεν περιέχουν ακριβείς πληροφορίες για τα υλικά. Είναι μια αγορά στην οποία δεν υπάρχει ακόμα η αντίληψη ότι αυτό που παράγεται πρέπει να σχεδιάζεται με τρόπο που να επιτρέπει την κομποστοποίηση ή την αξιοποίηση των ανακτημένων υλικών για την παραγωγή άλλων προϊόντων, πόσο μάλλον για την παραγωγή του ίδιου προϊόντος – κάτι που είναι το ζητούμενο της κυκλικής οικονομίας.

Όσον αφορά στο εξωτερικό κάλυμμα του στρώματος (μόνιμο ή αφαιρούμενο), και εκεί χρειάζεται προσοχή ώστε να βρούμε ένα εξωτερικό κάλυμμα χωρίς υλικά (π.χ. αφρολέξ, πολυέστερ) και κλωστές που να αποτελούνται από παράγωγα πετρελαίου. Από την έρευνα που έχω κάνει δεν βρήκα κανένα κάλυμμα που να είναι κομποστοποιήσιμο, συνεπώς η καλύτερη επιλογή είναι το αφαιρούμενο το οποίο είναι φτιαγμένο με αμιγή υλικά. Δηλαδή, αν το κάλυμμα έχει ραμμένο ένα φύλλο αφρολέξ ανάμεσα σε δύο φύλλα υφάσματος, φροντίζουμε ώστε τα δύο φύλλα υφάσματος να είναι από 100% κομποστοποιήσιμα υλικά ή να αποτελούνται από ένα υλικό μόνο και να συγκρατούνται μαζί με βιοδιασπώμενο νήμα (π.χ. βαμβακερό). Έτσι, στο τέλος της ζωής του καλύμματος, μπορούμε να διαχωρίσουμε τα τρία υλικά ξηλώνοντας, να πετάξουμε το νήμα στον κήπο μας, και να προωθήσουμε το κάθε υλικό στο κατάλληλο ρεύμα ανακύκλωσης.

Δημιουργούμε λιγότερα ανεπιθύμητα ρούχα

Η βιομηχανία ρούχων δημιουργεί μεγάλη επιβάρυνση στο περιβάλλον. Είναι μια επιβάρυνση που δεν φαίνεται όταν πάει κανείς να αγοράσει ρούχα, αλλά φαίνεται όταν πάει κανείς να απαλλαγεί από ρούχα που δεν είναι πλέον χρήσιμα. Πολλοί φορείς (όπως τα κοινωνικά ανταλλακτήρια των Δήμων) δεν δέχονται άλλα ρούχα γιατί οι χώροι τους έχουν γεμίσει.

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι η ζήτηση για χρησιμοποιημένα ρούχα (είτε καλής κατάστασης είτε άχρηστα) είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά (την “παραγωγή” ανεπιθύμητων από τα νοικοκυριά) σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο που οι ανεπτυγμένες χώρες εξάγουν ρούχα σε αναπτυσσόμενες, και μαζί με αυτά εξάγουν την κουλτούρα της γρήγορης και φθηνής “μόδας” – ενός τρόπου ζωής που είναι επιβλαβής στο περιβάλλον αλλά και κάνει το ανθρώπινο πνεύμα να κοιτά προς την λάθος κατεύθυνση.

Πέρα από το οικονομικό πρόβλημα που δημιουργούν στους παραγωγούς ενδυμάτων των χωρών υποδοχής, αυτές οι “εξαγωγές” ανεπιθύμητων ρούχων, δημιουργούν και οικολογικό πρόβλημα. Δεν είναι όλα τα ρούχα που εξάγονται φορέσιμα, και μεγάλος όγκος καταλήγει στο περιβάλλον ή καίγεται. Το παρακάτω βίντεο παρουσιάζει την έκταση του προβλήματος.

Το πρόβλημα που καλούμαστε ως καταναλωτές να λύσουμε στο θέμα των ειδών ένδυσης, υπόδησης, και επίπλωσης είναι διπλό:

Να δημιουργούμε λιγότερα σκουπίδια
Να δημιουργούμε καλύτερα σκουπίδια

H vegan διατροφή είναι η καλύτερη ακόμα και στα σκουπίδια που δημιουργεί

Περιβάλλον + Βιωσιμότητα

Πώς να δημιουργούμε λιγότερα υφασμάτινα σκουπίδια;

Να μερικές ιδέες που μπορούμε να εφαρμόσουμε άμεσα. Όλες οι παρακάτω ιδέες δεν αφορούν μόνο σε ρούχα, αλλά και σε υποδήματα, τσάντες, αξεσουάρ, λούτρινα παιχνίδια, και είδη σπιτιού (κουβέρτες, χαλιά, κουρτίνες, λευκά είδη, χαλάκια πόρτας, κ.λπ.)

Να αγοράζουμε λιγότερα είδη.
Να αναζητούμε είδη από δεύτερο χέρι αντί να αγοράζουμε καινούρια.
Να επιδιορθώνουμε όσα ρούχα μπορούν να επιδιορθωθούν.
Να ανταλλάσσουμε ρούχα και είδη σπιτιού για ορισμένο διάστημα (να τα χρησιμοποιούμε εκ περιτροπής).
Να αγοράζουμε καλύτερης ποιότητας ρούχα (με ανθεκτικά υλικά και καλής ποιότητας φερμουάρ, εσωτερική επένδυση, και ραφές).
Να περιποιούμαστε τα ρούχα μας ώστε να αντέξουν περισσότερο χρόνο.
Να προσπαθούμε ενεργά να χαρίσουμε στον κύκλο μας τα ρούχα που δεν χρειαζόμαστε πια και κυρίως να δεχθούμε χρησιμοποιημένα ρούχα από τον κύκλο μας. Το να παρατήσουμε ένα τσουβάλι βρώμικα και κακοδιπλωμένα ρούχα σε μια εκκλησία δεν είναι καλή λύση.
Να προωθούμε τα ρούχα που δεν είναι σε καλή κατάσταση σε φιλοζωικές οργανώσεις ή σε οργανισμούς και εταιρείες που τα προωθούν προς κάποιου είδους αξιοποίηση (π.χ. για στουπιά).
Να πάψουμε να χαρίζουμε ρούχα σαν δώρα σε πάρτυ. Ο μέσος άνθρωπος έχει ήδη πολύ περισσότερα από όσα χρειάζεται, και ειδικά αν κανείς έχει χρήματα για να διοργανώσει ένα πάρτυ, προφανώς δεν έχει ελλείψεις σε ρούχα. Προτιμήστε να προσφέρετε κατασκευές ή ζωγραφιές, φυτά, σπιτικά κέικ, βιβλία, κομποστοποιήσιμα μολύβια, αναλώσιμα (π.χ. βίγκαν κρασιά, ή βίγκαν λιχουδιές, ή βίγκαν σαμπουάν σε μπάρες), ή δώρα εμπειρίας (π.χ. εισιτήρια για θέατρο).

Πώς να δημιουργούμε “καλύτερα” σκουπίδια;Πηγή εικόνας: Jibert Ebrahimi | Unsplash.

Καλύτερα σκουπίδια σημαίνει ότι ακόμα και όταν το προϊόν δεν είναι χρήσιμο σε εμάς ή σε άλλους ανθρώπους, μπορεί να απορριφθεί με ασφάλεια στο περιβάλλον χωρίς να εκλύει χημικούς ρύπους. Γενικά, κανένα συνθετικό ύφασμα που είναι παράγωγο πετρελαίου δεν είναι ασφαλές να απορριφθεί στο περιβάλλον. Μερικές συμβουλές, μέχρι ο κλάδος να κάνει ουσιαστικές αλλαγές, θα ήταν οι ακόλουθες:

Αγοράζουμε είδη που δεν περιέχουν πρόσθετα όπως επιβραδυντές καύσης.
Αναζητούμε είδη που αποτελούνται από 100% φυτικές ύλες: βαμβάκι, λινό, κάνναβη, γιούτα, σιζάλ, κουάιαρ (coir, καλό υποκατάστατο του συνθετικού καουτσούκ), ραμί, αμπεκά (abaca), ή mirum. Η βισκόζη (θα την βρουμε και ως μοντάλ, τένσελ, ή λάιοσελ) δημιουργείται από κυτταρίνη φυτών μετά από χημική επεξεργασία, αλλά οι απόψεις για το αν είναι συνολικά εξίσου καλή εναλλακτική όσο οι παραπάνω ίνες διίστανται.
Αποφεύγουμε ίνες που παράγονται από πετρέλαιο στα ρούχα μας, στα στρώματά μας, και στα είδη σπιτιού (ακρυλικά, νάυλον, πολυαμίντ, πολυέστερ, λύκρα/ελαστάν/σπάντεξ).
Αν δεν μπορούμε να βρούμε 100% βιοδιασπώμενα, αγοράζουμε προϊόντα στα οποία να μπορούν να διαχωριστούν τα υλικά τους ώστε το καθένα να προωθηθεί στο κατάλληλο ρεύμα ανακύκλωσης.
Αγοράζουμε μόνο είδη που έχουν ταμπελάκι με την σύνθεση και τις οδηγίες περιποίησης του υφάσματος – και φυσικά… δεν κόβουμε το ταμπελάκι.

Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι δεν υπάρχουν ακόμα βιώσιμες ή κυκλικές λύσεις στο θέμα των υφασμάτινων ειδών. Καμμία εταιρεία κατασκευής ρούχων ή παπουτσιών δεν χρησιμοποιεί στην παραγωγή της αποκλειστικά ανακτημένα υλικά από δικά της ή παρόμοια προϊόντα. Δεν υπάρχει ακόμα ρούχο ή παπούτσι που να ισχυρίζεται ότι τα υλικά του μπορούν να ανακτηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν στην ίδια παραγωγική διαδικασία στο 100%. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Μέχρι τότε, οι αγορές μας και η συμπεριφορά μας, είναι τα μόνα στοιχεία που κάνουν πραγματικά τη διαφορά.

Μαθαίνουμε να μαγειρεύουμε βίγκαν φαγητά

Ψωμί και vegan φαγητά σε πιάτο. Πηγή εικόνας: Freunde des Snacks e.V. | Unsplash.

Το ότι η βίγκαν διατροφή είναι η καλύτερη επιλογή αν θέλουμε να βοηθήσουμε τα ζώα, το γνωρίζουμε. Αυτό που μπορεί να μην γνωρίζουμε είναι ότι η βίγκαν διατροφή με μη επεξεργασμένα τρόφιμα έχει το μικρότερο αποτύπωμα στο περιβάλλον. Είτε σε όρους γης που απαιτείται, είτε σε όρους χρήσης νερού, εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, λιπασμάτων κ.λπ., η απλή φυτοφαγική διατροφή έχει τη μικρότερη επίπτωση στο περιβάλλον. Ακόμα και το φαγητό που πετιέται (που υπολογίζεται σε ένα 30% του βάρους της παραγωγής τροφής) έχει μικρότερο αποτύπωμα όταν είναι βίγκαν το φαγητό. Πετώντας ζωικό κρέας ή γάλα πετάμε στα σκουπίδια τους πόρους που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή τους, που είναι πολλαπλάσιοι από όσους θα χρειαζόμασταν προκειμένου να παράγουμε όσπρια (που αποτελεί την υγιεινή εναλλακτική σε αυτά τα τρόφιμα). Η αριθμητική είναι πάντα η ίδια – και το αποτέλεσμα πάντοτε υπέρ της φυτοφαγικής διατροφής.

Αν σας φαίνεται δύσκολο, διαβάστε πώς μια συνηθισμένη οικογένεια έκανε το πείραμα. Ξεκινήστε με τρεις βίγκαν ημέρες την εβδομάδα και σύντομα θα γίνουν επτά. Το καλύτερο από όλα; Η vegan διατροφή έχει το μικρότερο κόστος και είναι πιο θρεπτική από όλες τις άλλες διατροφές.