Ahimsa: Ποια η σχέση της με τον βιγκανισμό;

Τί είναι η ahimsa (αχίμσα);

Η λέξη himsa σημαίνει τραυματίζω, πληγώνω, βλάπτω, κλέβω και προέρχεται από την σανσκριτική ρίζα hims που σημαίνει “χτυπώ”. Το αντίθετό της είναι η λέξη a-himsa.

Ahimsa σημαίνει “απουσία βλάβης” έννοια που θεωρείται ταυτόσημη με τη “μη βία”. Η μη βία αποτελεί μια βασική αρχή της κοσμοθεωρίας ορισμένων ανατολικών θρησκειών: του τζαϊνισμού, του ινδουισμού, του βουδισμού, και του σιχισμού και εμφανίστηκε πολλούς αιώνες πριν τον Χριστιανισμό, ίσως και πριν το 1000 π.Κ.Ε. (προ κοινής εποχής). Η πιο πλήρης μορφή της ahimsa υπάρχει στα ιερά κείμενα των τζαϊνιστών. Η ahimsa αποτελεί επίσης μια κύρια ηθική αρχή της φιλοσοφίας της γιόγκα.

Ahimsa και η έννοια της αβλάβειας

Η βασική ιδέα, η αβλάβεια, σημαίνει να μην προκαλώ βλάβη σε κάποιον άλλον με τις πράξεις μου, τις σκέψεις μου, τα λόγια μου. Επίσης σημαίνει να μην ωθώ κάποιον τρίτον να βλάψει αλλά και να μην αποδέχομαι παθητικά τις πράξεις τρίτων που βλάπτουν άλλα άτομα. Μέρος της φιλοσοφίας αυτής μπορεί να αποτελεί η προώθηση της κοινωνικής αρμονίας καθώς και η απεξάρτηση του ανθρώπου από υλικά αγαθά, καθώς η επιδίωξή τους μπορεί να ωθήσει σε πράξεις που προκαλούν βλάβη σε άλλους.

Σημαντικό στοιχείο της ahimsa είναι ο ενεργητικός ρόλος του ανθρώπου. Η αβλάβεια είναι κατάσταση που την επιδιώκει ενεργά το άτομο με τις πράξεις του και όχι παθητικά. Παθητική αβλάβεια είναι να μην βλάπτεις μόνο αν είναι βολικό ή εύκολο· αντιθέτως, ενεργητική αβλάβεια είναι το να επιλέγεις να μην βλάπτεις ακόμα και αν είναι άβολο ή δύσκολο.

Είναι επίσης σημαντικός ο ρόλος της πρόθεσης. Το να πληγώσει κανείς ένα ζωντανό ον είναι κακό· αν το κάνει επειδή είχε την πρόθεση να πληγώσει είναι ακόμα χειρότερο.

Ποιους αφορά η ahimsa;

Ποιος είναι ο “άλλος” τον οποίον δεν πρέπει να βλάπτουμε αν ζούμε σύμφωνα με την αρχή της αβλάβειας; Είναι κάθε ζωντανό ον που έχει αισθήσεις και κινείται, όπως είναι τα θηλαστικά (στα οποία ανήκει ο άνθρωπος), τα πτηνά, τα ψάρια, τα έντομα. Ο άνθρωπος οφείλει να απέχει ενεργά από το να προκαλεί βλάβη (είτε με τις πράξεις του είτε με την ανοχή του σε βλαπτικές πράξεις άλλων) σε οποιοδήποτε ζώο. Κάθε ζωή έχει το δικαίωμα να ζήσει όπως της αξίζει και η προστασία της ζωής είναι η ανώτερη πνευματική πράξη που μπορεί να κάνει κανείς στη ζωή του.

Στην πιο αυστηρή παραλλαγή της φιλοσοφίας, ο “άλλος” μπορεί να είναι κάθε ζωντανό ον που έχει κατά τις γραφές έστω και μία μόνο αίσθηση. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα μικρόβια και τα φυτά. Αν υιοθετώ τη μη βία στη ζωή μου, τότε εξ ορισμού αποφεύγω να προκαλώ βλάβη σε ζώα (περιλαμβανομένων των ανθρώπων) αλλά ταυτόχρονα αποφεύγω όσο μπορώ να προκαλώ βλάβη ακόμα και στα πιο “ασήμαντα” ζώα αλλά και στο φυσικό περιβάλλον. Αυτήν την πιο αυστηρή παραλλαγή την εφαρμόζουν κυρίως οι ασκητές. Οι απλοί άνθρωποι εφαρμόζουν την αβλάβεια προς όλα τα ζωντανά πλάσματα που κατά τις γραφές έχουν τουλάχιστον δύο αισθήσεις, δηλ. όλα τα θηλαστικά, τα πουλιά, τα έντομα, τα ζώα της θάλασσας (σπονδυλωτά και ασπόνδυλα).

Η φύση είναι απαραίτητη για την πνευματική μας ισορροπία

Όποιος βλάπτει άλλους, βλάπτει τον εαυτό του

Αυτό που είναι ενδιαφέρον στην έννοια της αχίμσα είναι ότι τελικός αποδέκτης της μη βίας, τελικός ωφελούμενος, είναι ο άνθρωπος που την ασκεί. Όχι, οι αρχαίοι άνθρωποι που δημιούργησαν την έννοια της ahimsa και την ενέταξαν μέσα στο πλαίσιο των επιμέρους θρησκειών, δεν είχαν στον νου τους την περιβαλλοντική καταστροφή που προκαλείται από την χρήση ζώων σε εργοστασιακές φάρμες, σε αυλές, και σπίτια, που εν τέλει βλάπτει τους ανθρώπους. Αυτό που είχαν κατανοήσει ήταν ότι ζώντας ενεργά μια ζωή χωρίς βία πετυχαίνω την πνευματική πρόοδο. Έτσι λοιπόν, βλάπτοντας ζώα καταλήγω να βλάπτω τον εαυτό μου επειδή δεν εξελίσσομαι πνευματικά όσο θα μπορούσα.

To να σε κάνω να υποφέρεις δεν είναι ahimsa

Αν σταθεί κανείς λίγο να σκεφτεί τα ζώα που χρησιμοποιούμε για φαγητό, ένδυση, υλικά, διασκέδαση, κ.ά., γίνεται ξεκάθαρο ότι το να τα χρησιμοποιούμε τους προκαλεί βλάβη.

Γνωρίζουμε ότι η χρήση ζωικών προϊόντων είναι μια κατεξοχήν βίαιη πράξη την οποία προκαλούμε ενεργά με τις επιλογές μας – παραμένει βίαιη πράξη όσο και αν θέλουμε να βάλουμε αυτές τις δυσάρεστες σκέψεις στο πίσω μέρος του μυαλού μας, ή να κατηγορήσουμε το οικονομικό σύστημα, την παράδοση, τη συνήθεια, και άλλους παράγοντες έξω από εμάς.

Κάποια ζωικά προϊόντα μπορεί να φαίνονται λιγότερα “βάρβαρα” από άλλα, αλλά όλα προκαλούν βίαιες πράξεις που κάνουν τα ζώα να υποφέρουν. Το ότι νιώθουμε άσχημα για τις βίαιες πράξεις προς τα ζώα που προκαλούμε όταν δεν είμαστε βίγκαν, φαίνεται από την αύξηση του μεριδίου αγοράς των προϊόντων “ελευθέρας βοσκής” ή των “μικρών αγροκτημάτων” – θέλουμε να πειστούμε ότι τα ζώα υποφέρουν “λιγότερο” και αυτό ακριβώς μας προσφέρουν αυτά τα προϊόντα, και μάλιστα με αυξημένο χρηματικό αντάλλαγμα.

Πάντως, γνωρίζουμε αρκετά πράγματα ώστε να κατανοήσουμε ότι χρήση ζώων και βία πάνε χέρι-χέρι, τόσο σε βιομηχανικές φάρμες όσο και στον κήπο της γιαγιάς . Ορισμένα μόνο από αυτά που γνωρίζουμε είναι τα εξής:

• Η κατανάλωση γάλακτος προκαλεί βία προς τις μητέρες και τα μωρά καθώς δεν μπορεί να υπάρξει γάλα χωρίς αποχωρισμό μητέρας και μωρού. Το γάλα είναι το υγρό που φτιάχνει το σώμα της μητέρας για να θρέψει το μωρό, όταν υπάρχει μωρό. Επίσης και το να καταλήξει το μωρό στο σφαγείο για να καταναλωθεί ως “μοσχάρι γάλακτος” αποτελεί βίαιη πράξη, όπως και το να καταλήξει η μητέρα στο σφαγείο μετά από τόσες γέννες και αποχωρισμούς για να καταναλωθεί ως κρέας ή pet food.
• Η κατανάλωση μελιού απαιτεί την κλοπή του προϊόντος που οι μέλισσες έχουν δημιουργήσει για τον εαυτό τους. Η αφαίρεση του μελιού από την κυψέλη γίνεται με βία (καπνός) και έχει πάντα θύματα.
• Η κατανάλωση ελεύθερων ή εκτρεφόμενων ψαριών προκαλεί βία προς τα ζώα τα οποία χάνουν τη ζωή τους αλλά και προς όσα ζώα μένουν πίσω σε αποδεκατισμένες οικογένειες και κοινωνίες.
• Η χρήση μαλλιού προκαλεί και αυτή βίαιες πράξεις. Τα ζώα που εκτρέφονται για το μαλλί τους ακινητοποιούνται με βία κατά το κούρεμα και η ζωή τους τελειώνει στο σφαγείο όταν η συντήρησή τους κοστίζει περισσότερο από τα προϊόντα που παράγουν.
• Η χρήση μεταξιού προκαλεί βία προς τα έντομα τα οποία το παράγουν. Τα έντομα βράζονται ζωντανά για να πεθάνουν πριν προλάβουν να βγουν από το κουκούλι που έχουν φτιάξει.
• Η ζήτηση δέρματος (με τη γούνα επάνω του ή χωρίς) προκαλεί βία προς τα ζώα. Τα ζώα από τα οποία παίρνουμε το δέρμα τους υποφέρουν κατά τη ζωή τους και το θάνατό τους είτε είναι “φαγώσιμα” ζώα είτε όχι.

Παρόμοια ισχύουν για τα αυγά, το κρέας από εκτρεφόμενα ζώα, το κρέας από ελεύθερα ζώα που έχουν πέσει θύματα κυνηγιού, τα ζώα στεριάς και θάλασσας που χρησιμοποιούνται σε τσίρκο, εκπαιδευτικές παρουσιάσεις, ζωολογικά πάρκα, κ.λπ.

Το ζωικό γάλα δεν είναι ποτέ ahimsa

Πολλοί άνθρωποι καταναλώνουν γάλα πιστεύοντας ότι αυτό δεν προκαλεί βλάβη στα ζώα και ότι απλώς “περισσεύει” από τα ζώα. Από την παραπάνω παρουσίαση γίνεται κατανοητό ότι το γάλα που καταναλώνουν οι άνθρωποι δεν μπορεί να παραχθεί ποτέ χωρίς βία. Υπάρχουν επιχειρηματίες που εκμεταλλεύονται την διπλή ανάγκη των ανθρώπων από τη μία να πίνουν μητρικό γάλα αγελάδας και από την άλλη να μην βλάπτουν τα ζώα. Έτσι, έχουν μαρκετάρει το γάλα που παράγει η επιχείρησή τους ως “γάλα ahimsa”, ή γάλα “ελευθέρας βοσκής” ή “βιολογικό γάλα” ή “γάλα cruelty free” κ.τ.ό.

Όμως, δεν υπάρχει συνεχής γαλακτοφορία χωρίς τοκετό. Και δεν υπάρχει γάλα που “περισσεύει” χωρίς να απομακρυνθεί το μωρό, το οποίο ρυθμίζει την παραγωγή της μητέρας σύμφωνα με τις ανάγκες του.

Όσες μητέρες έχουν θηλάσει μπορούν να μας βεβαιώσουν ότι η παραγωγή γάλακτος ακολουθεί τις ανάγκες του μωρού. Όταν το μωρό χρειάζεται περισσότερο γάλα, τότε μένει περισσότερη ώρα στο στήθος της μητέρας του – και αυτό δίνει το σήμα στο σώμα της μητέρας ότι η ζήτηση είναι αυξημένη και ότι πρέπει να παραχθεί περισσότερο γάλα. Το “γάλα που περισσεύει” ή το γάλα που παράγεται “με σεβασμό στο ζώο” είναι εφευρήματα των ανθρώπων που δεν θέλουν να αποχωριστούν τις παλιές τους συνήθειες, αλλά παράλληλα δεν θέλουν να νιώθουν ενοχές για τη βία που υπάρχει στην παραγωγή του γάλακτος και των λοιπών ζωικών προϊόντων

Ahimsa σημαίνει vegan

Από τα παραπάνω είναι εμφανές ότι η αβλάβεια ή ahimsa δεν υφίσταται χωρίς τον βιγκανισμό. Με απλά λόγια, αν θέλω να εξασκώ την αβλάβεια, θα πρέπει να είμαι βίγκαν.

© Vegan Times 20/07/2023